Projecten

Een bloemlezing

Het Instituut voor Gemeentelijke Innovatie voert een grote verscheidenheid aan projecten uit. Veel projecten liggen in het verlengde van de programma’s die het IVGI heeft ontwikkeld zoals De Verbonden Gemeente. Andere, zoals de Monitor Organisatieklimaat, onderzoek Kernwaarden en opleidingen kunnen ook los van dergelijke programma’s worden uitgevoerd.

De initiatiefnemers van het IVGI, Frits Roelfsema en Erik Stevens, hebben daarnaast ook in het verleden een groot aantal projecten uitgevoerd voor gemeenten en overheidsorganisaties.

Energietransitie realiseren met burgerparticipatie

Veel gemeenten maken serieus werk van de energietransitie, zo ook de gemeente Moerdijk. Alleen heeft men in Moerdijk ervoor gekozen om langs de weg van burgerparticipatie dit traject af te leggen. Het IVGI is gevraagd om daarbij de gemeente mee te nemen in de succesvolle aanpak van ‘Viking Circles’. Centrale vraag is: “Hoe kan Moerdijk gasloos zijn in 2050?”

Begin november 2019 organiseerde de gemeente samen met de lokale stichting Energiek Moerdijk een “Week van de Duurzaamheid”. Eén van de activiteiten was het Energiek Café waar bewoners informatie en inspiratie konden opdoen over duurzame energieopwekking, duurzaam bouwen en dergelijke.

Het IVGI begeleidde, als aftrap voor een effectieve burgerparticipatie, een workshop over de methode van Viking Circles. Daarbij werd nadrukkelijk geput uit de ervaringen van het Deense Samsø. Daar heeft men het voor elkaar gekregen om binnen 10 jaar CO₂ negatief te zijn doordat er meer duurzame energie wordt opgewekt dan dat er aan fossiele energie wordt verbruikt. En nu heeft men als doel gesteld om in 2030 een volledig circulaire economie te realiseren. Burgerparticipatie is daarbij nog altijd leidend. Het kan nu ook niet anders meer: elke bewoner en ondernemer verwacht dat zij een rol (kunnen) spelen in het meebepalen hoe dat doel wordt gehaald.

Tijdens de workshop werd een begin gemaakt met het inventariseren van agendapunten die de gemeente en bewoners moeten adresseren om het doel van een gasloze gemeenschap in 2050 te realiseren. Naast zorgen als: “Hoe krijgen we alle 35.000 inwoners mee?” en “Wat kan ik nu doen en toch geen slechte investering voor de lange termijn doen?” kwamen er ook onverwachte punten naar voren zoals een noodzakelijk geachte verandering van de mijnbouwwet in verband met de (on)mogelijkheden om meer dan 500 meter diep te kunnen boren naar aardwarmte. Ook B&W kreeg huiswerk mee. Volgens velen moeten er deel-doelen geformuleerd worden die een kortere tijdspanne omvatten dan de ruim 30 jaar naar 2050. Een succesvolle energietransitie realiseren is tenslotte meer dan alleen een stip op een hele verre horizon benoemen.

Burgerparticipatie en de Omgevingswet

Hoewel veel Nederlandse gemeenten burgerparticipatie hoog in het vaandel hebben staan, vraagt de Omgevingswet om daadwerkelijke invulling daarvan.  Participatie is een belangrijke pijler onder de Omgevingswet. De gedachte is dat vroegtijdig samenwerken de kwaliteit van oplossingen vergroot. De vraag is dan: hoe wordt participatie concreet ingevuld? Want bestuurders kunnen niet (meer) volstaan met obligate voorlichtingsbijeenkomsten of inspraakavonden. Participatie vereist daadwerkelijke invloed op besluitvorming.

Het IVGI heeft op basis van inzichten en ervaringen opgedaan in de Deense gemeente Samsø een methodiek uitgewerkt – de Viking Circle – waarmee men participatie effectief in de praktijk kan brengen. Met deze methode weten zowel burgers als bestuurders waar ze aan toe zijn in besluitvormingsprocessen, krijgen mensen die ruimte die hen toekomt, en worden participanten in staat gesteld hun kennis en creativiteit in te brengen. De methode van de Viking Circle creëert een sfeer die zich kenmerkt als “iedereen  wil meedoen”.

Meer informatie over opleidingsmogelijkheden die het IVGI hiervoor aanbiedt vindt u hier.

 

Burgerparticipatie: van bestuurlijke vernieuwing naar ambtelijke vernieuwing

De Raad van een middelgrote gemeente in het westen van het land wil burgerparticipatie serieuze inhoud geven. Burgerparticipatie wordt gezien als speerpunt van bestuurlijke vernieuwing. Hiermee wil men de verbinding tussen bestuur en inwoners, ondernemers en belangengroepen versterken.

Inhoud geven aan burgerparticipatie betekent echter afstappen van een autocratische en sturende stijl. Het vraagt dus ook van de ambtelijke organisatie – die uiteindelijk de burgerparticipatie moet begeleiden – een andere manier van opereren. Alleen het organiseren van ‘informatie avonden’ is niet meer genoeg. Men zal een ander instrumentarium moeten ontwikkelen en hanteren.

Het IVGI is gevraagd om dit instrumentarium mede te ontwikkelen en om de ambtenaren te ondersteunen bij het daadwerkelijk vormgeven van burgerparticipatie.

Accountmanagement op ondernemersniveau

Gemeenten zijn gebonden aan regelgeving, en laten die vaak leidend zijn in hun benadering van vraagstukken die aan de orde zijn. Daardoor lijkt een ‘nee’ van de gemeente eerder regel dan uitzondering. In elk geval wordt gemeenten een starheid verweten die een muur opwerpt in de relatie met de gemeenschap. Wetten, plaatselijke verordeningen, vergunningstrajecten, ze lijken allemaal weinig ruimte te bieden voor een creatieve invulling die de relatie met burgers en ondernemers ten goede komt. Met alle frustraties van dien, die zelfs zo hoog oplopen dat gedreigd wordt de gemeente te verlaten. Ja, het gras is bij de buren altijd groener.

Het  ‘eigen gras’ kan ook groener. Lees meer

Casus Officiële publicaties

Digitalisering van werkprocessen is al jaren aan de gang, en toch zijn het niet vaak overheidsorganisaties die daarin het voortouw nemen. Dit terwijl er zowel economische voordelen als maatschappelijke voordelen te behalen zijn.

Een uitzondering is de digitalisering van de Officiële Publicaties. Ruim 10 jaar geleden begon het Ministerie van Binnenlandse Zaken, verantwoordelijk voor onder andere de Officiële Publicaties in de Staatscourant, na te denken over een modernisering van zowel het publicatieproces als de verschijningsvorm. De Staatscourant was op dat moment een gezaghebbende uitgave, maar het ministerie voorzag dat de krant met de opmars van internet en elektronisch publiceren, aan het einde van zijn levenscyclus dreigde te komen en wilde dat voor zijn. Lees meer